Theo nhiều nghiên cứu khoa học, phần thân rễ của cây sâm Việt Nam chứa 26 hợp chất saponin có cấu trúc hóa học đã biết và 24 saponin có cấu trúc mới không có trong các loại sâm khác, trong khi sâm Triều Tiên có khoảng 25 saponin. Những nghiên cứu đó cho thấy, sâm Ngọc Linh Việt Nam là một trong những loại sâm có hàm lượng saponin nhiều nhất, tương tự một số cây sâm quý đã từng được nghiên cứu sử dụng từ lâu trên thế giới.
Bởi những hợp chất hóa học đa dạng và tác dụng thực tiễn đối với sức khỏe của con người, nên hiện nay, sâm Ngọc Linh là một trong những loại sâm được bán trên thị trường với giá thành càng ngày càng cao, thậm chí còn cao hơn sâm Triều Tiên, là sự lựa chọn của nhiều người nhằm tăng cường bảo vệ sức khỏe.
Nguồn gốc của sâm Ngọc Linh
Sâm có dạng thân khí sinh thẳng đứng, màu tím hoặc màu lục, nhỏ, đường kính thân từ 4-mm, thân rễ đường kính khoảng 1-2cm, nhiều nhánh và rễ, mọc bò ngang như củ hoàng tinh, mỗi đốt dài khoảng 0,5-0,7cm và tương ứng một lá. Trên đỉnh thân là lá kép hình chân vịt với 3-5 nhánh lá, cuống lá kép dài khoảng 6-12mmm độ dài thân là 12-15cm, rộng 3-4 cm. Sâm Ngọc Linh cũng có hạt, mỗi quả chứa một hạt, một số quả cũng chứa 2 hạt, bình quân mỗi cây có khoảng 10-30 quả.
Sâm được tìm thấy nhiều tại miền Trung Trung Bộ Việt Nam, chủ yếu theo các khu vực sau:
- Sâm Ngọc Linh Kon Tum
Loại thảo dược quý hiếm này được tìm thấy lần đầu tiên tại các huyện miền núi Ngọc Linh, thuộc huyện Đăk Tô và huyện Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum. Cũng có thể vì lẽ đó, mà người ta đặt cho chúng cái tên Ngọc Linh.
- Sâm Ngọc Linh Quảng Nam
Ngoài vùng núi Ngọc Linh, sâm còn phân bố tại núi Ngọc Lum Heo thuộc xã Phước Lộc, huyện Phước Sơn và còn có thể có ở đỉnh Ngọc Am tỉnh Quảng Nam theo những kết quả điều tra mới nhất. Trên độ cao 1.200 đến 2.100m, sâm mọc dày thành đám dưới tán rừng dọc theo các suối ẩm trên đất nhiều mùn.
- Sâm Ngọc Linh giống
Để chủ động trong nguồn cung cấp sâm, nhiều nhà nghiên cứu đã ứng dụng phương pháp nuôi cấy invitro trong điều kiện khá tương đồng với khu vực Kon Tum (Chủ yếu nuôi trồng tại Đà Lạt). Mặc dù các dưỡng chất vẫn được giữ nguyên, nhưng thời gian nuôi trồng khá lâu và cây thường bị bệnh.
- Sâm Ngọc Linh rừng
Ngoài những vùng trồng sâm phổ biến, tại những độ cao từ 1500 – 2000m, đặc biệt là núi Langbian ở Lạc Dương tỉnh Lâm Đồng cũng có thể tìm thấy loại sâm quý hiếm này với độ tuổi đời lâu năm.
“Trên thị trường hiện nay xuất hiện ngày càng nhiều sâm Ngọc Linh kém chất lượng, hàng giả mạo. Nhiều đối tượng lựa chọn những loại củ có hình dáng gần giống như sâm Ngọc Linh vận chuyển về hai tỉnh Kon Tum và Quảng Nam. Sau đó lại vận chuyển ngược lại đến những tỉnh thành khác tiêu thụ nhằm mục đích trục lợi, lừa gạt khách hàng rằng sâm được tìm thấy ở hai khu vực này. Vì thế người dùng cần đặc biệt chú ý đặt mua sâm Ngọc Linh tại những địa chỉ thật sự uy tín, minh bạch nguồn gốc, giá bán và nhiều thông tin khác.”
Đặc điểm sinh thái của sâm ngọc linh
Sâm ngọc linh có dạng thẳng đứng, màu lục hoặc hơi tím, có đường kính thân khoảng 4 – 8 mm. Thân rễ mang nhiều rễ nhánh và củ, có đường kính 1 – 2 cm thường mọc bò ngang trên hoặc dưới mặt đất. Trên đỉnh của thân mang lá kép hình chân vịt mọc vòng với 3 – 5 nhánh lá. Cuống lá kép dài 6 – 12 mm và mang 5 lá chét, lá chét ở chính giữa lớn hơn với độ dài 12 – 15 cm và rộng 3 – 4 cm.
Lá chét phiến thường có hình bầu dục, chọp nhọn và có mép răng cưa, có lông ở hai mặt. Hoa mọc dưới các lá thẳng với thân với cuống tán hoa dài 10 – 20 cm. Mỗi tán hoa có khoảng 60 – 100 hoa, có màu vàng nhạt. Quả mọc ở tán lá, mỗi quả chứa 2 hạt.
Cách tính tuổi sâm Ngọc Linh
Tuổi của sâm sẽ là một trong những yếu tố quan trọng để xác định giá thành, càng lâu năm, sâm sẽ có nhiều giá trị dinh dưỡng, từ đó, giá sẽ càng cao. Vậy làm sao để có thể biết được tuổi của sâm?
Trong một số trường hợp, người nghiên cứu lâu năm sẽ biết được tuổi chính xác qua mắt nhìn bình thường.
Trên thực tế, cách tính tuổi sâm Ngọc Linh không hề khó, bạn chỉ cần nắm được đặc điểm này của củ sâm là sẽ có thể tính được tuổi sâm một cách chính xác. Theo đó, các chuyên gia cho biết, cách tính được tuổi sâm đơn giản nhất đó là chỉ cần dựa vào số lượng mắt (vết sẹo) trên củ.
Nhận định này được căn cứ vào đặc điểm hình thái và khả năng sinh trưởng phát triển tự nhiên của cây. Hằng năm, trên thân củ sâm sẽ có vết sẹo do thân khí sinh tàn lụi để lại. Do đó, mỗi một năm củ sâm Ngọc Linh lại tạo ra một mắt mới. Vì vậy, nếu bạn muốn biết củ sâm này đã được bao nhiêu năm tuổi thì chỉ cần dựa vào các mắt trên củ sâm để xác định. Cách làm này đưa ra con số chính xác lên đến 99%.
Bộ phận sử dụng, thu hoạch và bào chế
Cây sâm Ngọc Linh có thể sống rất lâu, thậm chí có những cây trên 100 năm tuổi và sinh trưởng khá chậm.
Chỉ những cây sâm trên 3 năm tuổi, khuyến cáo là trên 5 năm và tốt nhất là 7 – 8 tuổi thì mới được khai thác và có giá trị. Bộ phận sử dụng chủ yếu là thân rễ và củ, cũng có thể dùng cả rễ con và lá sâm Ngọc Linh.
Vào mùa đông, người dân thu hoạch cây sâm, đem về rửa sạch sẽ đất và phơi cho đến khi khô. Bảo quản dược liệu ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh nguồn nước có thể gây ẩm mốc.
Ngoài ra, do giá củ sâm đắt đỏ nên nhiều người dân còn thu hoạch lá sâm vào đầu tháng 8 để bán làm dược liệu.
Thành phần trong sâm quý
Theo hàng trăm công trình nghiên cứu hiện đại cho thấy, sâm có chứa 52 hợp chất saponin, với hơn 20 loại quý hiếm chỉ có loại sâm này mới có. Đây cũng là loại sâm có chứa nhiều hợp chất saponin nhiều nhất thế giới, trong đó sâm Hàn, sâm Mỹ, sâm Triều Tiên chỉ có 26 saponin.
Cụ thể, trong thân rễ và thân củ sâm Ngọc Linh có chứa 52 hợp chất saponin, trong đó có 50% saponin dammaran Ocotilol, Majonoside-R2, triterpen, Ro, Rb1, Rb2, Rg2, Rg3, Rh1, Rh2,…
Trong lá sâm chứa 19 saponin pammaran. Ngoài ra còn nhiều loại acid amin, polyacetylen, khoáng chất như Fe, K, Cu,… vitamin như B12, B2, E,…
Sâm Ngọc Linh có tác dụng gì đối với sức khỏe con người
Sâm chứa các dưỡng chất và có tính dược học nên mang lại nhiều tác dụng tuyệt vời đối với sức khỏe như:
- Giảm đau, hỗ trợ điều trị viêm phế quản: Một số hoạt chất của sâm có tác dụng kháng viêm, đặc biệt “nhạy” với khuẩn Streptococcus gây viêm họng, viêm phế quản, có tác dụng làm dịu và giảm đau, ngăn chặn sự tái phát của các cơn hen.
- Tăng cường sinh lực: Công dụng của sâm giúp tăng sinh lực, chống lại sự mệt mỏi, giúp phục hồi sức lực tương tự nhân sâm, đồng thời tăng khả năng thích nghi của cơ thể trước những bất lợi của môi trường.
- Sâm Ngọc Linh tăng nội tiết tố, tăng cường chức năng sinh lý: Các thành phần của thảo dược quý này có tác dụng giúp tăng cường sinh lý ở cả nam và nữ, thể hiện rất rõ ở những trường hợp suy nhược sinh dục thông qua việc kích thích hoạt động của não bộ lên tuyến yên, làm tăng sản xuất nội tiết tố sinh dục.
- Tăng khả năng chống oxy hóa, làm chậm quá trình lão hóa: Saponin trong sâm Ngọc Linh có tác dụng ức chế sự hình thành MDA, sản phẩm của quá trình oxy hóa lipid màng sinh học, từ đó có tác dụng chống oxy hóa, làm chậm quá trình lão hóa.
- Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường: Ngoài tác dụng chống stress, chống lão hoá, nâng cao hệ miễn dịch, tăng cường chức năng gan, giảm cholesterol… sâm còn phối hợp hiệu quả tốt với thuốc kháng sinh và thuốc chữa bệnh tiểu đường.
- Tốt cho người bệnh ung thư: Với bệnh nhân bị ung thư, loại thảo dược này được coi là “thần dược”, góp phần ức chế sự phát triển của khối u, đồng thời giúp người bệnh tăng cường hệ miễn dịch, giảm đau.
Trong bối cảnh dịch COVID-19 đang lan rộng và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt như hiện nay, việc tăng cường sức đề kháng vô cùng cần thiết, sâm Ngọc Linh chính là vị cứu tinh của sức khỏe để bảo vệ người dùng khỏi những virus độc hại.
Theo nghiên cứu khoa học đã chỉ ra trong sâm Ngọc Linh có chứa những thành phần đặc biệt quan trọng mà các loại sâm khác trên thế giới không có được. Đặc biệt trong củ sâm có chứa đến 52 hợp chất saponin, trong đó có:
- Hơn 50% saponin dammaran kiểu Ocotilol với Majonoside-R2, saponin triterpen, các loại saponin khác như Ro, Rb1, Rb2, Rc, Rd, Rf, Rg2, Rg3 Rh1, Rh2,…;
- 17 hợp chất acid amin gồm lysine, isoleucine, phenylalanine, leucine, valine, threonine, methionine,…
- 20 chất khoáng vi lượng như Fe, Co, Cu, K, Co,…, các vitamin E, B12, B2,…
Nhờ đó, sâm Ngọc Linh sẽ mang đến những tác dụng tuyệt vời:
- Tăng cường sức đề kháng, nâng cao hệ thống miễn dịch, sử dụng sâm thường xuyên là cách tốt nhất để chăm sóc sức khỏe an toàn, hiệu quả. Đồng thời ngăn chặn những loại vi khuẩn tác nhân gây bệnh từ bên ngoài tấn công vào cơ thể. Sử dụng trà sâm Ngọc Linh thường xuyên chính là cách để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm virus Corona, phòng tránh Covid-19.
- Giảm đau, kháng khuẩn, hỗ trợ điều trị viêm phế quản, hen suyễn. Sâm có tác dụng kháng viêm kháng khuẩn, đặc biệt với khuẩn Streptococcus. Nhờ đó giúp làm dịu nhanh các cơn ho, giảm đau họng, giúp người bệnh dễ thở, long đờm, ngăn ngừa tái phát cơn hen suyễn. Trên thực tế đây đều là những triệu chứng thường gặp khi nhiễm Covid-19 cũng như HẬU COVID-19.
- Ngoài ra sâm Ngọc Linh còn chữa suy nhược cơ thể, bổ sung dưỡng chất, nguyên tố vi lượng, khoáng chất cần thiết, kích thích ăn ngon miệng, ngủ sâu giấc, cải thiện các triệu chứng hậu Covid-19 dễ gặp nhất.
Như vậy có thể thấy, sâm Ngọc Linh chính là giải pháp hữu ích nhất nâng cao sức khoẻ giữa mùa dịch Covid-19 như hiện nay. Đặc biệt sản phẩm này dùng được cho nhiều đối tượng khác nhau, người cao tuổi, người già, trẻ nhỏ, phụ nữ, nam giới,… rất an toàn và không gây kích ứng.
Những cách dùng sâm Ngọc Linh đúng chuẩn nhất
Cả thân và rễ sâm đều có thể tận dụng để làm thuốc chữa bệnh và rất an toàn. Sâm ngọc linh có vị hơi đắng, không có tính độc nên bạn có thể hoàn toàn yên tâm khi sử dụng. Tuy nhiên, người bệnh cần dùng đúng liều lượng và theo tư vấn của bác sĩ. Dưới đây là một số dùng và bài thuốc từ sâm ngọc linh được sử dụng phổ biến:
Dùng trực tiếp
Đây là cách sử dụng rất đơn giản, dễ thực hiện và ai cũng có thể làm được. Nhất là những người ốm lâu ngày, hô hấp khó khăn, người mệt mỏi.
- Tác dụng: Chữa các triệu chứng kém ăn, mệt mỏi, các chứng phế hư như phổi yếu, hen suyễn, viêm họng, thở gấp, hô hấp kém, viêm xoang.
- Cách thực hiện: Người bệnh cắt 1 lát sâm và ngậm trong miệng cho đến khi tan hết.
Sâm Ngọc Linh ngâm mật ong
Chuẩn bị: Sâm phần củ (loại trên 10 năm tuổi), mật ong rừng cùng bình thủy tinh đã rửa sạch.
Cách làm: Rửa sạch củ sâm, lau khô, để ráo trong 30 phút, sau đó đem đi thái lát mỏng độ dày từ 1 – 1,5mm, tiếp đến phơi dưới quạt gió trong thời gian 3 – 5 giờ. Lưu ý: không phơi trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời có thể sẽ làm mất hoạt tính của sâm.
Bước cuối cho sâm đã được sơ chế, ráo nước vào trong bình thủy tinh, đổ phần mật ong i ngập sâm, cao hơn tầm 1,5 – 2cm. Đậy nắp kín ngâm trong 1 tháng và bảo quản ở nơi khô thoáng. Khi ngâm cần thường xuyên vớt bọt khí trong bình.
Liều lượng sử dụng: 1 thìa cà phê/lần. Uống liền trực tiếp hoặc pha chung cùng với nước ấm. Mỗi ngày chia ra uống từ 1 – 2 lần, trước bữa ăn. Phần sầm có thể nhai và nuốt cả bã.
Không nên dùng cho trẻ nhỏ bị suy dinh dưỡng, người bị tiểu đường, mất ngủ và phụ nữ mang thai…
Dùng để uống trà
Uống trà sâm Ngọc Linh cũng là một cách để tăng cường sức khỏe và nâng cao sức đề kháng. Trà sâm có thể dùng hàng ngày với liều lượng vừa đủ để giữ tinh thần tỉnh táo, ổn định trong mọi công việc.
Cách thực hiện:
- Trà sâm có thể dùng sâm tươi hoặc sâm khô, thái thành từng lát mỏng.
- Cho sâm vào ấm trà và đổ một lần nước sôi vào tráng qua.
- Đổ lượt nước thứ hai và hãm trong 15 phút, khi thaấy nước hơi chuyển màu vàng là được.
- Mỗi ấm trà có thể thay nước làm nhiều lần, phần bã cũng đừng bỏ đi mà nên dùng nhai nuốt trước tiếp.
Ngâm rượu sâm Ngọc Linh
Đây là một loại rượu thuốc quý, cực kỳ thích hợp với nam giới để bồi bổ sức khỏe, tăng cường chức năng sinh lý, mạnh gân cốt, phòng ngừa và hỗ trợ bệnh tật hiệu quả.
Cách ngâm rượu sâm Ngọc Linh đúng cách như sau:
- Sử dụng 100g sâm khô (hoặc 500g sâm tươi), sơ chế sạch sẽ.
- Ngâm dược liệu cùng với 2 – 3 lít rượu trắng ngon 50 độ trong bình thuỷ tinh, sau ít nhất 3 tháng có thể sử dụng được.
Mỗi ngày chỉ nên uống khoảng 50 – 100ml rượu thuốc, không nên quá lạm dụng. Những người đang bị bệnh về huyết áp, tim mạch, ung thư, người cao tuổi, trẻ nhỏ, phụ nữ đang có thai, đang cho con bú không nên uống.
Cách dùng lá sâm Ngọc Linh
Thực tế thì củ sâm rất đắt đỏ, hơn nữa cũng rất hiếm, không phải ai cũng có điều kiện để mua và sử dụng. Thay vào đó, người ta chọn sử dụng lá sâm như một loại thảo dược để thay thế.
Để sử dụng, bạn có thể chế biến theo nhiều cách như đun sắc nước uống, hãm pha trà hoặc ngâm rượu đều được.
- Sắc thuốc: Dùng 5g lá sâm sắc cùng 0.5 lít nước, đun trong khoảng 15 phút và uống trong ngày.
- Pha trà: Có thể dùng trà lá sâm được bán sẵn hoặc ngâm trực tiếp lá khô và hãm trong ấm trà, uống trong ngày.
- Ngâm rượu: Dùng lá cây sâm ngâm với rượu trắng 30 – 35 độ trong ít nhất 1 tháng, mỗi ngày uống 1 – 2 chén nhỏ.
Sâm Ngọc Linh giá bán bao nhiêu trên thị trường
Là một thảo dược quý hiếm mang lại nhiều lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe con người như vậy, sâm ngọc linh Quảng Nam hay sâm ngọc linh Kon Tum có giá bao nhiêu tiền là vấn đề mà rất nhiều người đang có nhu cầu sử dụng loại sâm quý hiếm này rất quan tâm. Theo các chuyên gia nghiên cứu cho biết rằng, là một loại thảo dược chứa nhiều thành phần dưỡng chất, hợp chất rất đa dạng cùng với tác dụng mà nó có thể mang đến đối với sức khỏe con người khiến sâm ngọc linh được bán trên thị trường hiện nay với giá ngày càng cao.
Hiện nay giá tiền của sâm ngọc linh được quyết định bởi tuổi của sâm, ví dụ một cây sâm 100 năm tuổi, có giá tới cả tỷ đồng. Các chế phẩm từ sâm ngọc linh như rượu sâm ngọc linh, lá sâm ngọc linh giao động từ vài triệu tới cả chục triệu đồng, tuy nhiên bạn cần phải lựa chọn sâm ngọc linh từ chính gốc, cẩn thận khéo lại bị lừa.
Sâm ngọc linh rừng giá dao động theo thị trường, phụ thuộc vào người dân tìm được ít hay nhiều nên giá này chỉ mang tính tham khảo, không hoàn toàn chính xác, lên xuống theo thời điểm và nhà cung cấp.
- Giá sâm ngọc linh tự nhiên loại 4 – 5 củ/kg Khoảng 90 triệu / kg
- Giá sâm ngọc linh tự nhiên loại 8 – 10 củ/kg Khoảng 60 triệu/ kg
- Giá sâm ngọc linh tự nhiên loại 15 – 20 củ/kg Khoảng 55 triệu/kg
- Giá sâm ngọc linh tự nhiên loại 30 củ /kg trở lên Khoảng 30 triệu /kg
Bên cạnh đó, giá sâm Ngọc Linh nuôi trồng có phần “dễ chịu” hơn khi dao động trong khoảng từ 100 triệu – 200 triệu đồng/kg song sản lượng cũng không quá nhiều.
Lá sâm Ngọc Linh bao nhiêu tiền, có đắt không? Lá sâm không hiếm như phần củ nhưng cũng được chứng minh có tác dụng rất tốt nên thường được thu hoạch để làm thuốc và pha trà. Tùy thời điểm, giá có thể rơi vào 6 – 8 triệu đồng/kg, so với các loại dược liệu khác thì thuộc loại đắt đỏ.
